Evcil hayvanınız COVID-19 taşıyıcısı olabilir mi?
Türkiye'de ilk corona vakasının görülmesi ve raporlanması ile birlikte evcil hayvanının aşı karnesindeki coronavirüsü ibaresi gören ve/ya bu ibareyi tesadüfen yeni keşfeden bir çok insandan soru üzerine soru aldım.
Kısaca durumu aydınlatmaya çalışayım...
Dünya Küçük Hayvan Veterinerleri Birliği (The World Small Animal Veterinary Association) geçtiğimiz hafta salgın ile ilgili bir duyuru yayınladı.
Veteriner sağlık çalışanları ve evcil hayvan besleyenlerin, hayvanlar(ı) yoluyla SARS-COVID-19 virüsüne - yani bilinen adıyla coronavirüsüne - maruz kalma konusunda bir endişeleri olmaması gerektiğini belirten duyuruda; evcil hayvanların SARS-COVID-19'a yakanlandığı veya insanlara hastalık taşıdıkları herhangi bir durumun bugüne kadar bunca vakada rapor edilmediği belirtildi.
Bütün gelen soruları ve cevapları da kısaca toparlamak gerekirse:
COVID-19 Evcil hayvanlara bulaşabilir mi?
Dünya Küçük Hayvan Veterinerleri Birliği raporuna göre şimdiye kadar bu şekilde bir vaka ile karşılaşılmamış.
COVID-19 Evcil hayvanlardan insanlara bulaşabilir mi?
Dünya Küçük Hayvan Veterinerleri Birliği raporuna göre şimdiye kadar bu şekilde bir durum da rapor edilmemiş.
COVID-19 taşıdığınızı düşünüyorsanız, evcil hayvanınızla olan ilişkinizi nasıl yönetmelisiniz?
Center for Disease Control (Hastalık Kontrol Merkezi) bu konuyla ilgili diyor ki; "Nasıl hasta olduğunuzda yakınlarınızla mesafeli durmanız gerekiyorsa, evcil hayvanlarınızla da yakın temastan kaçınmalısınız. Bunun birincil nedeni, yeni korona virüsü ile ilgili çok şey bilmiyor oluşumuz. " İkincil nedeni ise hastayken evcil hayvanınıza havadaki zerrecikler vasıtası ile bulaştırabileceğiniz virüs, evcil hayvanınızı seven başka bir aile bireyinize (aynı bir kapı tokmağından bulaşır gibi) bulaşabilir. Yani biyolojik olarak taşımasa bile mekanik olarak aynı ortamı paylaşan kimseler arasında virüsü taşıyabilir.
Evcil hayvanınız bir anda rahatsızlanırsa ve siz onun daha önce COVID-19 hastalığı olan biri ile temas kurduğunu biliyor yada bu durumdan şüpheleniyorsanız ne yapmalısınız?
Evcil hayvanınızı veteriner kliniğine götürmeden, veteriner hekiminizi arayarak durumu bildirin. Gerekiyorsa ilçe Sağlık Müdürlüğü'nü durumdan haberdar edin.
Yazının en başındaki SARS-COVID-19 ifadesi de nereden çıktı diyeceksiniz...
Bilmiyorum farkında mısınız ama bir çok haber kanalı ve portalı coronavirüsü'nden "yeni coronavirüsü" olarak bahsediyor....
Bunun nedeni şu...
Coronavirüsü, Coronaviridae ailesine ait bir virüs. Alfa ve beta-coronavirüsleri genellikle memelilere, gamma ve delta coronavirüsleri ise genellikle kuşlara ve balıklara bulaşıyor.
Hafif ishale neden olabilen köpek coronavirüsü ve kedi bulaşıcı peritonitine (FIP) neden olabilen kedi coronavirüsünün her ikisi de alfa-koronavirüslerdir.
Bu coronavirüslerinin, mevcut koronavirüs salgını ile herhangi bir ilişkisi yok.
Beta-koronavirüslere ait COVID-19'un(SARS-Cov-2) ortaya çıkışına kadar ise insanları enfekte edebilen ve ciddi akut solunum sendromu hastalığına neden olabilen sadece altı bilinen koronavirüsü vardı. Bunlara SARS-CoV (2002-2003) ve MERS-CoV (2012) coronavirüsleri de dahildi. Bu salgınları geçtiğimiz senelerden hatırlayacaksınız...
Bu arada SARS'ın açılımı Severe Acute Respiratory Syndrome; yani "şiddetli akut solum yolu sendromu". MERS'in açılı ise, Middle Eastern Respiratory Syndrome; yani "Orta Doğu solum yolu sendromu".
SARS-Cov-2 yani bizim COVID-19, yeni coronavirüsü; genetik olarak SARS-CoV ile MERS-CoV'den daha fazla ilişkili bir virüs. Ancak COVID-19'un SARS ve MERS ile aynı şekilde davranıp davranmayacağı henüz tespit edilebilmiş değil.
Daha fazla bilgi için...
Merak edenler ayrıntılı bilgi için Center for Disease Control, World Health Organisation ve The World Small Animal Veterinary Association adreslerini ziyaret ederek detaylı incelemede bulunabilirler. Siteler İngilizcedir.