Cadılar Bayramı Özel: Babil'in Şeytani Ruhlarına Karşı 7000 Yıl Önce Telaffuz Edilmiş Sihirli Sözler
Her şey 6-7 bin yıl önce, bir Sümerli büyücünün dudaklarından dökülen bu efsunlu kelimelerle başlıyor...
1840 senesinde Ninova’da yapılan kazılarda ortaya çıkan ve yüce kral Ashurbanipal’ın kütüphanesi olarak anılan 30,000 çivi yazısı tablet - British Museum’a götürülüyor ve o dönem müzenin Mısır ve Asur Antik Çağ eserleri sorumlusu, bilim insanı Reginald Campbell Thompson tarafından İngilizceye çevriliyor.
MÖ 7.yy’da Asurlu bir bilgin tarafından kil tablete aktarılan yukarıda aylaştığım büyücü duası ile beraber 43 büyü metninden oluşan bir tablet seçkisi ise daha sonraki yıllarda yine Reginald Campbell Thompson tarafından "The Devils and Evil Spirits of Babylonia” (Babil'in Şeytanları ve Şeytani Ruhları) adlı iki ciltten oluşan kitaplarda toplanarak 1903 senesinde Londra’da bastırılıyor.
Ana hatlarıyla Antik Çağ Mezopotamya'sında çeşitli doğaüstü düşmanlarla mücadele etmenin günlük hayattaki yeri ve önemini ortaya koyan Thompson:
şeytanların “zararlı rüzgarlara binerek, fırtınalar getirmek ve vebalar yaymak” için yeryüzüne indiklerinden
yeraltı dünyasından yükselen açgözlü Ekimmu'nın kendisine adak olarak sunulan tahıl ve içkilerden memnuniyetsiz olduğu için izbe yerlerde bahtsız yolculara musallat olduğundan ve bir ruh-çıkaran rahip araya girene kadar onlara eziyet ettiğinden
yine yeraltı dünyasından yükselen Utukku'nun çölde, dağlarda veya mezarlıklarda pusuya yatarak sadece ters bir bakışla türlü kötülüklere yol açtığından
....ve daha nice varlıkların genellikle karanlık köşeleri, harabeleri ve terk edilmiş binaları ele geçirerek yaptıkları türlü kötülükleri ve bunlardan korunmak için telaffuz edilmesi gereken büyülü sözcükleri, kitaplarında orijinal dilinde ve İngilizce olarak karşılıklı sayfalar halinde okuyucu ile paylaşıyor.
Cadılar Bayramı haftasında olmamız dışında bir tıp tarihçisi olarak benim bu kitaplarla ne işim var diye soracak olursanız; "The Devils and Evil Spirits of Babylonia” (Babil'in Şeytanları ve Şeytani Ruhları) çivi yazısı çevirilerinin ikinci cildi baş ağrısına karşı pratik bir bir büyü de dahil olmak üzere hastalıklara karşı savunma ritüellerine odaklanıyor.
Dolayısı ile benim Thompson'la tanışmam ve çivi yazısı metin çevirilerini incelemem aslında doktora tezimle ilgili yaptığım çalışmaların bir parçasını oluşturuyor.
Son olarak küçük bir not - Dünya Ekonomik Forumu'nda yayınlanan bir makaleye göre dünyada bugüne kadar 300,000 çivi yazısı tablet ortaya çıkarılmış ve bunların yaklaşık %10’unun çevirisi yapılmış. Bugün bu süreç yapay zeka ve makina öğrenimi teknolojileri ile sistematik hale getirilmeye ve çevirilerin sayısı arttırılmaya çalışılsa da günün sonunda ölü dillerin çevirisi ciddi bir uzmanlık ve yorum gerektirdiği için hali hazırda ciddi bir ilerleme kaydedilebilmiş değildir.*
Çünkü ölü bir yazı dilinin fonetik çözümlenmesi kadar, çözümlenen dilin anlaşılması ve anlaşılan ifadelerin bulundukları tarihi arkaplanda yorumlanması da bir sorunsaldır.
Ülkemizde bu ölü dilleri okuyabilen ve çözümlemesini yapabilen insan sayısı ise o kadar az ve bu insanların çoğunun yaşı o kadar büyük ki - bu insanları medyada, haberlerde kolay kolay göremezsiniz. Lütfen bu konuda - ve aslında her konuda - pazarlama metni ile gerçek bilgi arasında, hepimizin üzerine düşen "medya okur yazarlığı" sorumluluğuna dikkat edin. Medyada, "haber" kuşağında olsa bile, gördüğünüz/duyduğunuz her şey "bilgi" veya "bilgiye dayalı haber" değildir.
REFERANSLAR
*Bewicke, H. (2019) Scientists are using machine learning to unlock the mysteries of long-dead languages. World Economic Forum Retrieved on 23.10.2022 from: https://www.weforum.org/agenda/2019/01/scientists-using-machine-learning-to-unlock-oldest-languages/