Meksika'nın Aromatik Bir Yas Geleneği

Yorgun olduğumuzda, enerjimiz düşük olduğunda, canımız sıkkın olduğunda veya yalnızca hava dışarıda çok soğuk olduğunda - bir battaniyenin altına girmenin veya üzerimize bir şal almanın ne kadar “rahatlatıcı” olduğunu bilirsiniz.

Eminim bir çoğumuzun ÇOOOK eski, asla vazgeçemediğimiz ve havalar soğuyunca tamamen bu amaca yönelik kullandığımız bir battaniye, şal veya KOCAMAN, artık üzerindeki yazıları silinmiş bir sweatshirtümüz vardır.

Şimdi düşünün ki omuzlarımızın üzerinden bizi sıcacık, yumuşacık saran bu “rahatlatıcı” giysi, bize huzur veren kokularla “parfümlendirilmiş" olsun…

Bugün size Meksika kültürüne özgü, aromatik bir yas geleceğinden bahsetmek istiyorum…

Rebozo de Luto

Tek başına “Rebozo” hem Guatemala’da hem de Meksika’da soğuk havalarda ısınmak için, sıcak havalarda ise güneşten korunmak için kullanılan giysi anlamına geliyor.

“Giysi” diyorum çünkü illa kumaş olması şart değil, bu giysiler farklı bitkilerin lifleri veya kuş tüyleri ile de üretilebiliyor.

“Rebozo de luto” ise özellikle Meksika’nın orta bölgelerinde kullanılan “aromatik bir yas şalını” ifade etmekte kullanılıyor.

Sadece ölen bir kimsenin birinci derece yakını kadınlar tarafından ve yas dönemlerinde kullanılıyor.

Diğer rebozolardan koyu (siyah) rengi ve sadeliği ile ayrılıyor. Bu şalların köşelerinde dekoratif işlemeler de olabiliyor, kimi zaman kaybedilen kişinin adı da bu şekilde işleniyor.

Kültürel olarak “rebozo de luto” giyen bir kadın hem çevresine yasta olduğunu ifade etmiş oluyor, hem de şalın kokusu yatıştırıcı ve telkin edici etkisi ile yastaki kişiyi rahatlatıyor.

Peki bu şallarda hangi kokular kullanılıyor?

Bir teori rebozo de lutoyu renklendirmede kullanılan doğal boyaları sabitlemek ve kokularını gidermek için kullanılan güzel kokulu bitkisel hammaddelerin, zamanla bu giysileri “aromatik yas şallarına” evirdiğini öne sürüyor.

Günümüzde bu şalları Meksika'nın Tenancingo eyaletinde üreten tek bir aile şirketi olduğu için, aslında kullandıkları koku karışımı da ticari bir sır.

Bununla beraber farklı kaynaklar güncel koku karışımının içerisinde; Caesalpinia cacalaco, biberiye, kadife çiçeği, adaçayı, lavanta, tarçın, karabiber, karanfil, anason, portakal ağacı yaprakları ve portakal kabuğu - olduğu kanaatinde.

Eski üretici kayıtlarında ise tarçın, gül ve Caesalpinia cacalaco'ya formüllerde tekrar tekrar rastlanıyor.

Tabi hala doğal boyalarla renklendirilen bir tekstil ürünü söz konusu olduğu için, bu reçetenin ötesinde kullanılan boyaların kendi kokuları da toplam koku deneyimine farklı bir derinlik mutlaka katıyordur.

Tabi kokulandırma süreci de önemli.. Bugün bu şallar, üretim sürecinin; ipliklerin renklendirilmesi, yıkama ve örme aşamalarında kokulandırılıyor.

Sevdiğini kaybeden kişi tarafından en fazla bir sene kadar kullanılan “Rebozo de luto”, bazı eşlerini kaybeden kadınlar tarafından hayatlarının sonuna kadar da giyilebiliyormuş.

Geçtiğimiz hafta seyahat halinde olduğum için Ölüler Günü’ne (2 Kasım) yetişemedi bu yazım ama geç olsun güç olmasın :)

Sağlıkla kalın