Tıbbi & Aromatik Bitkilerin Güvenli Kullanımı
Dünyayla birlikte var olan bitkiler; ister sevin, ister sevmeyin hayatımızın olmazsa olmazları.
Bugün sofralarımızdan eksik olmayan, ev kimyasallarımızın, ilaçlarımızın ve kozmetik ürünlerimizin içerisinde şu veya bu şekilde var olan bitkiler (ve bitki özleri); hayatı bakarak değil görerek yaşıyorsanız, üzerinde oturduğumuz mobilyalardan, not aldığımız kağıtlara her yerdeler!
Daha önce bahsettiğim üzere - adeta birer minyatür kimya fabrikası gibi çalışan - tıbbi ve aromatik bitkilerin şifalı etkilerini ortaya çıkarma inceliklerini paylaşırken; mümkün olduğu kadar sade bir dil ve formüllerde evde uygulamayı mümkün kılan ölçüler kullanacağım.
Aktardığım bilgilerin çoğu kendi deneyimlerime dayalı olacağı için, yaptığım araştırmalardan edindiğim ilgili akademik bilgileri de (yine kaynakları ile) bu yazıların içerisinde bulabileceksiniz.
Aslında bu haftaki yazımda sizlerle bir formül paylaşmak istiyordum fakat sonra düşününce, formüllere geçmeden, tıbbi ve aromatik bitkilerin güvenli kullanımı ile ilgili bir giriş yapmanın daha doğru olacağına karar verdim.
Tıbbi & Aromatik Bitkilerle İlgili Bilgilerimiz...
Bugün tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanımları ile ilgili bilgilerimizin çoğu kadim bilgilere dayanır. Kadim bilgiler ise; asırlarca - ve sayısız vaka denemesi ve gözlemi neticesinde - yazılmış ve/ya kulaktan kulağa bugüne ulaşmış istatistiki öğrenimlere. Tarih boyunca; kimi zaman hayvanların bitkilerle ilişkisinin* incelenmesi sonucu edinilmiştir bu bilgiler; kimi zaman ise çaresiz bir rahatsızlığa çare bulmaya çalışırken yapılan çalışmalar sonucunda... Tıbbi bitkiler için ister ot, ister çöp, ister "kocakarı ilacı" densin; sağladıkları fayda ve gösterdikleri etki ile jenerasyondan jenerasyona geçerek bugün günlük hayatımıza girmişlerdir. Günümüzde bir çok tıbbi ve aromatik bitki, pozitif bilimlerin gözlem ve araştırma teknik ve teknolojisinin gelişmesi ile modern tıp tarafından da kabul görmüş, etki ve faydaları bilimsel olarak kanıtlanmıştır**.
Tıbbi & Aromatik Bitkilerin Güvenli Kullanımı...
Tıbbi ve aromatik bitkilerin ilaç olarak kullanılan kısımlarına "bitkisel drog" (kök, gövde, reçine, kabuk, yaprak, çiçek, meyve, tohum) denir.
Bir tıbbi bitkinin yetiştiği ülke, iklim, toprak özellikleri, büyüme koşulları ve hasat zamanı farkları, bitkisel drogların içerdiği etken madde kalitesi ve hatta etken madde varlığı üzerinde etkilidir. Dolayısıyla bitkisel bir drogun kendisinden beklediğimiz etkiyi göstermesi için; bitkinin doğru türünün, zamanında hasat edilmiş, doğru şartlarda ve yöntemle kurutulmuş ve doğru ortamda saklanmış olması gerekir. Bu nedenle tıbbi ve aromatik bitkileri satın alırken sadece işini yapış biçimine güvendiğiniz, size verdiği bilgilere inandığınız dükkanlardan veya üreticilerden alışveriş yapmalısınız.
Günlük dilde tek isimle bildiğimiz bitkilerin, bir çok türü olduğunu hatırlamanız, tıbbi bitki kullanırken çok önemlidir. Herhangi bir drog kullanmadan önce, hasat ettiğiniz bitkinin doğru bitki olduğunu, türün Latince isimini esas alarak mutlaka kontrol etmelisiniz. (Ör. papatya/anthemis cotula vs. tıbbi papatya/matricaria recutita)
Tıbbi ve aromatik bitkilerin de etkilerini yitirecekleri bir son kullanma tarihleri olduğunu kesinlikle unutmayın. Uygun şartlar sağlandığında, çiçek ve yapraklar 6-12 ay arası; kök, kabuk ve tohum gibi daha sert kısımlar ise 2 seneye kadar kullanılabilirler. Bu nedenle üzerinde üretim tarihi yazan drogları satın almanız ve kendi topladığınız bitkilerde de aynı uygulamaya başvurmanız önemlidir.
Son olarak bitkisel droglarınızı güneş ışınlarından ve nemden korumaya özen gösterin, bu şekilde şifalı etkilerini uzun süre koruyacaklardır.
*Yaralanan koyunların dahili ve harici kanama dindirici etkisiyle bilinen Civan Perçemi yedikleri gözlemlenmiştir.
**Merak ettiğiniz bitki özelinde bilimsel çalışmalara dayalı bilgiye ulaşmak için Türkiye'nin ilk ve hala tek online tıbbi ve aromatik bitkiler kütüphanesi www.cerciyusuf.org'u ziyaret edebilirsiniz.