İnsanlık Tarihinin En Eski İlaçlarından: Mühürlenmiş Toprak
Geçtiğimiz hafta Sevgili Hocam Prof.Dr.Ayten Altıntaş’ın davetiyle Medipol Üniversitesi’nde gerçekleştirilen Kil Tedavisi (Bilimsel Yaklaşım) konferansına katıldım.
Öncelikle şunu söylemem gerekir; Ayten Hocam normalde de etrafa saçtığı sonsuz pozitif enerji ve sesinden taşan heyecan ile herhangi bir konuyu konuştuğunu zaman da inanılmaz keyif veren bir insan. Fakat bir de konu tıp tarihi olunca, sizi bir zaman kapsülüne koyduğu gibi tarihte ve dünya üzerinde büyüleyici bir yolculuğa çıkartıyor.
Hal böyle olunca, ben de ister istemez konferanstan en çok Ayten Hocamın hikayelerini yanıma alarak ayrılmış oldum.
Dolayısıyla bu yazımda da önce Ayten hocamın sunumundan, kil tedavisinin binlerce yıllık tarihine dair bir takım notlar paylaşacağım, sonra da modern tıbbın gözünden bentonit kilin sağlıklı yaşam amaçlı kullanımı üzerine ulaştığım makalelere referansla derlediğim notlarımı aktaracağım.
Kille Tedavinin 3000 Yıllık Tarihi*
*Medipol Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ayten Altıntaş’ın 5.Nisan.2018 "Kil Tedavisi” Konferansı Sunum Notlarından
“Eğer bir “ilaç” çok uzun bir süredir kullanılıyorsa orada bir gerçek vardır”
Prof. Dr. Ayten Altıntaş
3000 sene de az bir süre sayılmaz.
Kil/Toprak insanlığın ilk dönemlerinden beri bir ilaç olarak kullanılmış. Var olan en eski yazılı kaynaklara göre firavun doktorları; iltihaplarda, yara tedavisinde ve deri hastalıklarında kullanmış kili. İçinde güneş, hava ve su olduğuna inanmışlar.
Tarih boyunca da bu böyle devam etmiş. Dioskorides’ten, Yaşlı Pirius’a, Galen’den İbn-i Sina’ya bir çok kadim tıp hekimi kilin faydalarından bahsetmiş, tedavilerinde kullanmış.
Osmanlı tıp kitaplarında da çokça bahsedilmiş kil ile tedaviden. Üstelik tek bir kil veya toprak da değil literatüre geçen. Osmanlı hekimleri bir çok kil/toprak çeşidinden, faydalanmışlar; beyaz kil, mühürlenmiş kil, kefe kili, Anadolu kili, asma kili, Dağıstan kili, filozof kili, Girit kili, Halep kili, Horasan kili, Endülüs kili, Kıbrıs kili, Mısır kili, Sakız Adası kili, Sarı kil, Sayda toprağı, Sinop kili…
Osmanlı tıbbında da; kanamadan, ishale, salgın hastalıklardan, deri hastalıklarına pek çok derdin devasıymış kil.
Fakat tüm bu bir killer arasından bir tanesi varmış ki, Limnos adasından çıkartılırmış. Tarihe alamet-i farikası olan ilk ilaç olarak geçmiş. Tin-i Mahtum. Kelime anlamı ise “mühürlenmiş toprak” demekmiş.
Tin-i Mahtum
“Tin-i Mahtum dimek mühürlenmiş toprak dimekdür ve Limni Aşusu dahi dimek olur Arabca Mağara-i Limniyye diler. İlerü kadim Rum zamanında keşişler ol adanın kızıl aşuya benzer toprağını alup ve teke kanıyla yoğurup ve değirmice kurslar idüb mühri basarlar imiş. Tin-i Mahtum dimek andan kalmıştır.”
İbn-i Şerif (1425) “Yadigar"
Galen, bu kilin; sindirim bozuklukları, dizanteri, zehirlenme, kanama ve hatta veba üzerindeki etkilerini incelemek üzere Limnos’u ziyaret eden kadim hekimlerdenmiş.
İbn-i Sina da Kanun’unda “Tin-i Mahtum”dan bahsetmiş. Bu toprağa neden “Tin-i Kahini” (Kahin Toprağı) de denildiğini anlatmış. Kanun kitabının II. cildinde anlattığı hikayeye göre; eski zamanlarda bu toprağı yalnızca kırmızı saçları olan ve Artemis olarak anılan bir “kahine” toplar, şehre getirirmiş. Şehirde bu toprak suya bırakılıp, kuvvetlice karıştırıldıktan sonra tortusu çökerttirilir, suyu süzülür ve kalan mum gibi yumuşak kilden haplar yapılırmış.
“Hayl-i zamandan kim bu Tin-i Mahtum belürsüz olmuş idi, bu adada olduğun kimse bilmezdi. Bilür kalmamış idi. İslambol’da dali bilür yoğidi. …. İlla ki İbn-i Baytar, Rahmetullahi Aleyh Cami’ adlı müfredat kitabında zikr etmiş ti-i mahtumdan ötürü adaları seyr idüb Atalya’ya çıkduğun dolaşıp gelüb Limni adasında Tin-i Mahtumu bulduğun beyan eylemiş. Elhamdülillah ol halik kim bu kemine-i fakir ve za’if şerifzade’ye bildirdi"
İbn-i Şerif (1425) “Yadigar”
1546 yılında Limni adasını ziyaret eden Fransız Piere Belon (1546) Ortaçağ’dan beri zehirlenmelerde tedavi edici, kan kesici, kabız, bel soğukluğu ve beyaz akıntıyı iyi edici ve haricen de kan kesici ve yara kurutucu olarak kullanılan bu toprağı yerinde inceleyen bir başka tıp hekimiymiş.
İlk kullanılmaya başladığı tarihten binlerce yıl sonra şahit olduğu Tin-i Mahtum hazırlama ritüelini "Les observations de plusieurs singularitez et choses memorables trouvées en Grèce, Asie, Judée, Egypte, Arabie et autres pays estranges" kitabında şöyle anlatmış Belon;
"Her yıl Ağustos ayının 6. günü subaşı nezaretinde kilin bulunduğu yere gidilir. Üstteki toprak tabaka kaldırılır. Kilden herkes alabildiği kadar alır. Akşam kilin alındığı yerin üzeri toprak ile örtülür. Kili alanlar bunları küçük toplar haline getirir. Her bir toprak subaşının mührü ile mühürlenir. Mühür üzerinde “Tin-i Mahtum” yazmaktadır.”
Limni adasının nam-ı diyar “mühürlenmiş toprağı”, “Tin-i Mahtum”, Türkiye’de de Sinop-Trabzon yörelerinde bulunabilen ince tanecikli, güzel kokulu bir toprakmış.
“İshal-i demeviyi habs ider münasibdir ve yaralara ve ağıs ağrısına ve nezelata ve sil illetine ve humma-yı rub a dahi nafi dir. Mikdar-ı şerbeti bir miskaldir.”
Hezarfen Hüseyin Efendi (1650)
“Bir kişiye him ağu içürmüş olsalar ya bir ağulu canavar sokmuş olsa bu tiryakı vireler yiyecek kusmak getüre kusdura ta kim ağunun kuvveti ve zehrin aklığı bedenden taşra gide madam ki kusmak gele kusalar ta beden pak ola"
Salih Bis Nasrullah (1660) Gayetül Beyan
Diğer Killer
Ortaçağ’da tedavi amacıyla kullanılan killer ayrıca; Siena, Malta, Macaristan, Fransa ve Silenza’dan da temin ediliyormuş.
16.yy’da “Terra Miraculosa” (Mucizevi Toprak) diye anılan bir kil oldukça popüler olmuş. “Terra Miraculosa” kullanılarak yapılan toprak kaplarda zehir dahi ikram edilse, içene bir şey olmayacağına inanılıyormuş.
1660-1734 yılları arasında yaşamış hekim ve kimyacı George Ernst, mide ve bağırsaklardaki asidin “Terra Sicilliyata” ile ortadan kaldırılabileceğini iddia etmiş.
Peki ya Bentonit?
Egzos, sigara, işlenmiş gıdalar, boyalar, kozmetik ürünleri, ev temizlik ürünleri, tarımsal ilaçlar, hatta içtiğimiz su ve şehirlerde soluduğumu hava bile vücudumuzda birikim yapan, bizi yoran ve bağışıklık sistemimizi düşüren bir çok kimyasal, toksin ve ağır metal almamıza neden oluyor.
Yaşadığımız kalabalık şehirlerde bulunduğumuz açık veya kapalı kalabalık her ortam, virüs ve bakterilerin vücudumuza girmesi için eşsiz birer ortam sağlıyor.
Bentonit, mineral kompozisyonu ve kalitesi farklılık göstermekle beraber doğal olarak var olan bir maden. Aliminyum ve magnezyum içeriği yüksek volkanik materyalin, zaman içerisinde kimyasal ayrışmasıyla oluşuyor. İçeriğinde %50’den fazla montmorillonit minerali var. Yüksek iyon değiştirme kapasitesine sahip smektit grubu bir kil ve doğada çok farklı renklerde bulunabiliyor.
Dünyada 200’e yakın kil çeşidi varken bunların yalnızca 8 tanesi sağlık sektöründe kullanılıyor. Bentonit ise bu 8 kil arasında negatif iyon taşıyan tek kil. Zaten en önemli özelliği de taşıdığı bu negatif yük sayesinde pozitif iyonları hem üzerine, hem içine çekmesi.
Vücudumuza saldıran her tür bakteri, virüs, mantar, zehirli atık ve ağır metaller pozitif iyon yüklü. Hatta radyasyona maruz kalmış ve kanserli dokularımız bile. Saf bentonit kil ise su içinde şişerek süspansiyon haline geldiğinde, ortama çok yüksek miktarda negatif iyon salıyor ve pozitif yüklü zararlı maddeleri mıknatıs gibi üzerine çekip vücudu terk ediyor. Bentonitin sağlık amaçlı kullanımın temelinde de tam olarak bu özellikleri yatıyor.
Bentonit ayrıca alkali PH yapısı ile ciltte ve vücutta dengeleyici bir rol üstleniyor.
Bentonitin bir diğer özelliği ise vücudumuzun ihtiyacı olan 60’a yakın iz minerali içermesi. Kalsiyum, demir, magnezyum, potasyum, manganez ve silika bu minerallerdan bazıları…
*Sağlık amaçlı kullanılan bentonit kil doğadan çıkartıldığı gibi kullanılmıyor, öncesinde bir takım mekanik filtrasyon teknikleri ile saflaştırılıyor.
Bentonit Nasıl Kullanılır
Ben bentoniti dahili ve harici olarak detoks amaçlı kullanıyorum.
En sık yaptığım şey sıvı bentonit ile her ay uyguladığım haftalık kürler. Bu kürler sırasında bir yemek kaşığı sıvı bentonit karşımını, yaklaşık 350ml suya ekleyerek içiyorum. Ve yine üzerinde bol bol su içmeyi ihmal etmiyorum. Okuduğum farklı makalelerde bentonitin bağırsaklardan geçişine yardımcı olmak için lifli besinler tüketmeyi tavsiye eden diyetisyen ve halk sağlığı uzmanlarına denk geldim. Kendi kürlerim sırasında ben bu son söylediğimi uygulamaya çok dikkat edemesem de, buraya not düşmüş olayım.
Harici olarak ise toz bentonitin üzerine su veya elma sirkesi (özellikle aknelerle mücadelede) ekleyerek maske olarak kullanımı çok keyifli oluyor. Ben sıvı bentonitimi azıcık dışarıda bırakıp kurumasına izin verdikten sonra içerisine (hepsi birlikte veya keyfime göre ayrı ayrı) mersin suyu, lavanta suyu veya kendi yaptığımı gül suyundan ekleyerek de kullanıyorum.
Son olarak yine araştırma yaparken denk geldiğim fakat hiç denemediğim bir başka bentonit kullanımı ise banyoda. İsterseniz küvetin içerisinde bir iki kahve fincanı toz bentonit, isterseniz de ayak banyonuzun içerisine bir fincan toz bentonit atarak kendinize keyifli bir detoks deneyimi yaşatabiliyormuşsunuz.
Bentonit harici kullanımında basit bir durulama ile, dahili kullanımında ise vücuttan dışkı yolu ile atılıyor.
Bentonit kilin HIV, kanser ve dermatolojik bir çok hastalıkta dahili ve haricii tedavi amaçlı kullanımı ile ilgili de çeşitli makalelere denk geldim fakat takdir edersiniz ki bu makaleler hem benim, hem de bu sayfanın sınırlarının çok ötesinde. Bentonitin ciddi hastalıkların tedavisinde kullanımı ile ilgili lütfen bir sağlık profesyoneline danışın.
Yukarıda verdiğim bilgileri derlemek için kullandığım bilimsel makaleleri aşağıda bulabilirsiniz. Bentonit kullanımı ve etkilerini konu alan bir çok bilimsel makale olmasına rağmen ben kendi yazım için daha çok insan sağlığı üzerine yapılmış klinik çalışmalara dayalı bilimsel makalelerden yararlanmaya çalıştım. Bu referansların konu üzerine daha geniş bilimsel araştırma yapmak isteyenler için de faydalı olmasını dilerim.
Referanslar
Brown KA, Mays T, Romoser A, Marroquin‐Cardona A, Mitchell NJ, Elmore SE, Phillips TD. Modified hydra bioassay to evaluate the toxicity of multiple mycotoxins and predict the detoxification efficacy of a clay‐based sorbent. Journal of Applied Toxicology. 2014 Jan 1;34(1):40-8.
Carretero MI, Pozo M. Clay and non-clay minerals in the pharmaceutical industry: Part I. Excipients and medical applications. Applied Clay Science. 2009 Sep 30;46(1):73-80.
Carretero MI. Clay minerals and their beneficial effects upon human health. A review. Applied Clay Science. 2002; 21: 155-163.
Johns T, Duquette M. Detoxification and mineral supplementation as functions of geophagy. The American Journal of Clinical Nutrition. 1991 Feb 1;53(2):448-56.
E. Afriyie-Gyawu, Z. Wang, N.-A. Ankrah, L. Xu, N.M. Johnson, L. Tang, H. Guan, H.J. Huebner, P.E. Jolly, W.O. Ellis, R. Taylor, B. Brattin, D. Ofori-Adjei, J.H. Williams, J.-S. Wang & T.D. Phillips (2008) NovaSil clay does not affect the concentrations of vitamins A and E and nutrient minerals in serum samples from Ghanaians at high risk for aflatoxicosis, Food Additives & Contaminants: Part A, 25:7, 872-884, DOI: 10.1080/02652030701854758
Haydel SE, Remenih CM, Williams LB. (2008). Broad-spectrum in vitro antibacterial activities of clay minerals against antibiotic-susceptible and antibiotic-resistant bacterial pathogens. J Antimicrob Chemother, 61:353–61.
Joseph F. Fowler, Jr. (2001) A Skin Moisturizing Cream Containing Quaternium-18-Bentonite Effectively Improves Chronic Hand Dermatitis Journal of Cutaneous Medicine and Surgery Vol 5, Issue 3, pp. 201 - 205 https://doi.org/10.1177/120347540100500302
Karaman, R. (2014) Novel Modified Bentonite-Montmorillonite and Activated Charcoal Complexes for Detoxification. International Journal of Clinical Toxicology, Volume 2 p.37-41
K.J Clark, A.B Sarr, P.G Grant, T.D Phillips, G.N Woode, (1998) In vitro studies on the use of clay, clay minerals and charcoal to adsorb bovine rotavirus and bovine coronavirus,Veterinary Microbiology, Volume 63, Issues 2–4, Pages 137-146, https://doi.org/10.1016/S0378-1135(98)00241-7.
Lee, E. , Song, E. , Lee, S. , Park, S. , Kim, D. , Kim, D. , Kim, J. , Lim, S. and Nam, Y. (2018), Effects of bentonite Bgp35b‐p on the gut microbiota of mice fed a high‐fat diet. J. Sci. Food Agric. doi:10.1002/jsfa.8934
Maria I. Bellou, Vasiliki I. Syngouna, Maria A. Tselepi, Petros A. Kokkinos, Spyros C. Paparrodopoulos, Apostolos Vantarakis, Constantinos V. Chrysikopoulos, Interaction of human adenoviruses and coliphages with kaolinite and bentonite, Science of The Total Environment, Volume 517, 2015, Pages 86-95, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2015.02.036.
Mitchell NJ, Kumi J, Aleser M, et al. Short-Term Safety and Efficacy of Calcium Montmorillonite Clay (UPSN) in Children. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 2014;91(4):777-785. doi:10.4269/ajtmh.14-0093.
Pentti J. Nupponen, Clinical Application of Calcium Bentonite Clay (CBC) in Dentistry and Natural Medicine. International Academy of Oral Medicine & Toxicology https://iaomt.org/wp-content/uploads/Clinical-Use-of-Calcium-Bentonite-Clay-Scientific-Review-5.10.16.pdf
T D Phillips; Dietary clay in the chemoprevention of aflatoxin-induced disease., Toxicological Sciences, Volume 52, Issue suppl_1, 1 December 1999, Pages 118–126, https://doi.org/10.1093/toxsci/52.suppl_1.118
Viseras, C. & López-Galindo, A. (1999) Pharmaceutical applications of some Spanish Clays (sepiolite, palygorskite, bentonite): Some pre-formulation studies, Applied Clay Science 14, 69-8
Wiles M, Huebner H, Afriyie-Gyawu E, et al. (2004). Toxicological evaluation and metal bioavailability in pregnant rats following exposure to clay minerals in the diet. J Toxicol Environ Health A, 67:863–74.