Haydarpaşa Kazılarının İlginç Buluntuları: "Yunus Yağı İle İlaç ve Büyü Yapmışlar"
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Osteoarkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Vedat Onar, Haydarpaşa kazılarında çıkan hayvan kemiklerini inceleyerek İstanbul'un geçmişine ışık tutuyor.
Haydarpaşa kazısından çıkan farklı türlere air hayvan kalıntıları üzerine Milliyet Gazetesi'ne açıklama yapan Onar "Baktığımız zaman genellikle tüketim artığı malzeme dediğimiz koyun, keçi, sığır çok yaygın. Arada domuzlar da var, muhtemelen Bizans döneminden. Bunların yanı sıra yük hayvanı olarak kullanılan eşeklerin, atların, katırların kemikleri de var. Kemiklerin üzerlerinde kesik gibi kasaplık aktivitelerini çok fazla görüyoruz. Kesik izleri, parçalama izleri... Biz bu kemikleri okuyarak hangi hayvanların beslenmede daha fazla tercih edildiğini anlıyoruz." şeklinde konuşmuş.
Evcil hayvanlar özelinde kendine yöneltilen soruya "Bizans’ın kedilerinin iki kökeni var. DNA tespitine göre Asya kökenli ve Afrika kökenli. Bu Yenikapı’ya özgüdür. Diğer Bizans yerleşimlerindeki kedilerin Afrika kökenli olduğunu tespit ettik ama Yenikapı’da Asya kökenli kediler de var." şeklinde cevap veren Onar, açıklamasında kedi ve köpeğin pet hayvanı olarak Bizans’ta da var olduğuna dikkat çekmiş. Evcil hayvan ile pet hayvanı arasındaki darka da değinen Onar "Koyun evcildir ama pet hayvanı değildir, kedi, köpek, kuş pet hayvanıdır. Bunlar bir fert gibi görülebiliyor. O günkü bazı hayvanlar da sosyal yaşamda insanın statüsünü belirler. Aynı bugün küçük süs köpeklerinde olduğu gibi" diyor.
Kazının kamuoyu nezdinde ilgi çekici keşiflerinden de bahseden Onar, "Yunus da avlamışlar. Yenikapı’daki Theodosius limanındaki yunus kalıntılarında kasaplık aktivitelerini çok görüyoruz. Bizans’ta yunusun yağını kullanıyorlar. İlaç sektöründe kullanıyor, kandillerde kullanıyor, bazı batıl işlerde de kullanıyor. Aşık kemiklerimiz var bu konuda çok yaygın. Bu kazıda .ok sayıda işlenmiş aşık kemiği bulduk. Bu kemikleri delmişler, içine kurşun dökmüşler. Fal bakmadan tutun o yeri kutsamada, oyun oynamada, kehanette bulunmada, eğlenme amaçlı kullanmakta, kendine eziyet etmek için hazırlanan kırbaçların hazırlanmasında, mezarlara ölü hediyesi bırakılmasında, onun yanında da kumar gibi kullanım alanları var bu kemiklerin."
HDN - The Byzantines hunted dolphins and used dolphin oil in the pharmaceutical industry, in oil lamps and in some superstitious works, said Vedat Onar, professor at Istanbul University, examining animal bones unearthed in archaeological excavations at Istanbul’s Haydarpaşa, a historic train station on the Asian side.
“While the knucklebones were widely used in this regard, they were also used for multiple purposes,” the expert said. “They were used for fortune telling, blessing, playing games, divination, preparing the whips used to torture themselves, leaving the gifts on graves and gambling.”
