Japonya'nın Üç Zerafet Sanatından Bir tanesi: Kōdō
Japonlar için güzel koku, insan ruhu ve doğa arasında birbiri ile iç içe bir ilişki vardır.
Tütsü yakmak ise bu ilişkiyi en güzel deneyimleme biçimlerinden bir tanesidir.
Bu anlayıştan yola çıkarak, Japonya'da tütsünün insan hayatındaki kıymetini anlama, anlamlandırma ve kutlama seremonisi olan Kōdō'dan (香道, The Way of Incense) bahsetmek istiyorum sizlere.
Kōdō seremonilerinde kodları yüzlerce yıl önceden bugüne ulaşan bir tören akışı vardır. Seremoninin parçası olarak çok çeşitli tütsü hazırlama araçları (香道具, kōdōgu) kullanılır. Daha önemlisi seremoni sırasında, katılımcılar arasında tütsüyü onurlandıran geleneksel oyunlara da yer verilmektedir.
Kökenlerine baktığımızda Kōdō'nun hikayesi 6.yy'a tarihlenir.
Bir efsaneye göre İmparatoriçe Suiko'nun saltanatı zamanında bir ud ağacı (aloeswood, agarwood) parçası denizden sürüklenerek Japonya kıyılarına vurur... Bu ağaç parçasını denizden çıkartıp kuruması için yemek pişirdikleri ateşin yanına koyan balıkçılar, ısınan ağaçtan gelen güzel koku üzerine bu sıradışı keşiflerini derhal yerel yetkililere teslim ederler.
İpek Yolu'nun doğu ucu olan Japonya bu olayın üzerine bu güzel kokulu ağacın kaynağını araştırır ve neticede "tütsü ağacının" Çin'den geldiğini keşfederler.
Saray soyluları arasında çok popüler olan "tütsü ağacı" sarayda keyif ve eğlence amaçlı yakılırken aynı dönemce Budist rahipler, şifalı otlar ve diğer aromatik maddelerle bir araya getirildikleri bu kıymetli hammaddeyi, dini ibadetleri sırasında ve tedavi amaçlı tütsü olarak yakarlar..
Samuray savaşçılarının da zihinlerini ve bedenlerini tütsü ile arındırarak savaşa hazırlandıkları bilinir.
Tütsü Japonlar için o kadar önemlidir ki tarihi metinlerinde tütsünün erdemlerinden bahsedilir..
感格鬼神 : Duyuları keskinleştirir
清浄心身 : Bedeni ve ruhu arındırır
能払汚穢 : Kirlileticileri ortadan kaldırır
能覚睡眠 : Ruhu uyandırır
静中成友 : Yalnızlığı iyileştirir
塵裏愉閑 : Çalkantılı zamanlarda sakinleşir
多而不厭 : Bol miktarda bile rahatsız edici değildir
募而知足 : Küçük miktarlarda bile yeterlidir
久蔵不朽 : Çok uzun süre sonra bozulmaz
常用無障 : Ortak kullanım zararlı değildir
16. yüzyılın sonuna gelindiğinde, Japon kültürel hayatının önemli bir parçası olan tütsü geleneği, estetik farkındalık için yakılan tütsüyü onurlandırma seremonisine - yani kōdō'ya dönüşür.
Bugünkü kōdō seremonilerini incelediğimizde, 16.yy'a ait yapılarını büyük ölçüde korumakta olduklarını görürüz. Kōdō'da, küle gömülen bir kömür parçasının üzerine bırakılan küçük bir Mika (Gin-yo) üzerinde kokulu bir odun parçası ısıtılır. Bu seremonide bizim alıştığımız gibi odun veya tütsü çubuklarının yakılması olağan bir durum değildir, çünkü bu uygulama duman çıkartır. Dolaylı bir şekilde ısıtılan ahşap, bu şekilde tütmeden yalnızca içerisinde barındırdığı esansiyel aromatik yağları dışarı çıkartır.
Ud ağacı ile başlayan gelenek bugün bitkisel ve hayvansal kaynaklı yüzlerce hammadde ile devam etmektedir.
Kōdō ilginizi çektiyse çiçek aranjman sanatı ikebana ve geleneksel Japon çay töreni için chadō'yu da araştırmanızı öneririm!
Şimdiden herkese harika bir hafta dilerim!
Comentarios