Akupunktur nedir?

Akupunktur, Çin’de binlerce yıldır uygulanan ve özellikle son 50 yılda dünyada oldukça yaygınlaşan geleneksel bir tedavi yöntemidir. Akupunkturun temelini oluşturan "Meridyenler ve Kollateraller Teorisi" yaklaşık 2000 yıl önce ortaya atıldığından beri hiç değişmeden bugüne ulaşmıştır.

Türkçe'ye yaygın olarak "iğnelemek" şeklinde çevrilen akupunktur tedavi sistematiğinde, vücudun belirli noktalarına çeşitli derinliklerde batırılan ince iğnelerle rahatsızlıkların tedavisi sağlanmaktadır.

Geleneksel Çin tıbbında, vücudun meridyen adı verilen kanallarında dolaşan ve "qi"(çi) olarak adlandırılan bir yaşam enerjisi olduğu varsayılır. Bu teoriye göre "qi"nin doğal akışının bozulması, hastalıkların oluşmasına sebep olur. Akupunktur tedavisindeki temel amaç meridyenlerin belli noktalarına (akupunktur noktaları*) farklı derinliklerde iğne batırarak, bozulan "qi" akışını düzeltmektir.

Meridyen nedir?Meridyenler, çi ve kanın akış yollarıdır. İnsan vücudunda 12 temel meridyen vardır. Her meridyenin ismi; üç organ, el veya ayak, yin veya yang olacak şekilde üç kelimenin birleşimiyle oluşur. Bu sistem içerisinde; meridyen ve ilişkili oldukları organ arasındaki bağlantıyı güçlendiren "meridyen kolları" adı verilen yapılara ek olarak, meridyenleri karşılıklı olarak birbirine bağlayan "kolleteraller" de vardır. İnsan vücudunda toplam 15 temel kollateral bulunur.

National Institute for Health and Clinical Excellence akupunkturun olası etki mekanizmasını üç şekilde açıklamaktadır:

(1) Akupunktur tedavisi sırasında, vücut "doğal ağrı kesicileri" olan endorfinleri salgılar ve bu şekilde hastanın ağrıları hafifler

(2) Akupunktur işlemi sırasında sinirler uyarılarak, ağrı baskılayıcı nörotransmiterlerin salınımının artması sağlanabilir

(3) Akupunktur iğnelerinin batırıldığı bölgelere kan akışının artmasıyla, hücreler için besleyici maddelerin bölgeye gelişi hızlanır ve toksik maddeler bölgeden hızlıca uzaklaştırılır

Akupunkturun etkinliğinin en sık tecrübe edildiği durumlardan bazıları: kemoterapi veya radyoterapinin yan etkileri, kusma ve bulantı, adet sancıları, yüksek tansiyon, baş ağrısı, diz ağrıları, sırt ve bel ağrıları, boyun ağrıları ve ameliyat sonrası ağrılar olarak kaydedilmektedir.

Bir diğer yandan Dr.Liao Yuqun, "Geleneksel Çin Tıbbı" adlı kitabında en çok bilinen akupunktur noktalarından zusanli noktasına (ST 36) değinmiş, bu noktaya batırılan iğnelerin:

(1) mide delinmesi vakalarında, karın zarının yarayı sarmasını sağladığının

(2) bağırsak tıkanıklığı vakalarında, bağırsakların hareketlenmesini sağladığının

...bilimsel olarak kanıtladığını ifade etmiştir.

Akupunktur bugün bazı özel durumlarda tek başına bir tedavi yöntemi olarak tercih edilebildiği gibi, daha çok konvansiyonel ilaç tedavilerine tamamlayıcı olarak kullanımı yaygındır.

Akupunktur tedavisi sırasında; iğne batırılan noktalarda ağrı/acı, kanama ve morlukların ortaya çıkması gibi basit yan etkilerin yanı sıra, bu tedavi yöntemini denemek isteyen kişilerin dikkatte alması gereken bir takım ciddi durumlar da vardır.

Akupunktur; kanama bozukluğu olan ve/ya kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerde ciddi kanamalara, dolayısıyla tehlikeli sonuçlara yol açabilir.

Ayrıca akupunktur tedavisi yapan herhangi bir resmi sağlık formasyonuna sahip olmayan kişilerin, sterilizasyona önem vermeden iğneleri birden çok kez kullanması gibi cahilce ve umursamaz uygulamaları, enfeksiyon ve bulaşıcı hastalıkların yayılması riski gibi toplum sağlığını tehdit eden durumlar doğurabilmektedir.

Akupunktur gibi tamamlayıcı tıp uygulamalarına başvurmadan önce mutlaka hekiminizle görüşün. Akupunktur konusunda uzmanlığını resmi olarak kanıtlayamayan ve/ya kayıt dışı çalışan kişilere dikkat edin. Sağlık bir kere kaybedilir.

Sağlıkla kalın.

*Akupunktur noktaları, çi ve kanın aktığı meridyenlerin birbirine gönderim yaptığı yerlerdir. Meridyenler üzerinde yer almayan bazı özel akupunktur noktaları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları sadece sezgisel olarak bulunur ve A-shi akupunktur noktası olarak bilinirler.

REFERANSLAR

Chou, R. et al. (2007) "Diagnosis and treatment of low back pain: a joint clinical practice guideline from the American College of Physicians and the American Pain Society" Ann Intern Med. 2007;147(7):478-491. Read full text: http://annals.org/article.aspx?articleid=736814

Kavaklı A. (2010) "Akupunktur" Fırat Tıp Dergisi. 2010;15(1):1-4.

National Institute for Health and Clinical Excellence (2012) "Headaches: Diagnosis and management of headaches in young people and adults." Retrieved on 8.10.2018: http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13901/60853/60853.pdf.

Yuqun, L. (2006) Geleneksel Çin Tıbbi. Mayıs 2016. İstanbul: Kaynak Yayınları.